Annedien Hoen en Ronald Mulder waren eerder initiatiefnemer van de succesvolle petitie voor behoud van de zelfstandigenaftrek en van het Manifest van de Zelfstandige.
De arbeidsmarkt herstelt het laatste jaar heel hard. De werkloosheid komt, als het nog even zo doorgaat, nog dit jaar in de buurt van de vier procent – de frictiewerkloosheid die je altijd wel hebt doordat mensen ‘in between jobs’ zijn. Dat is goed nieuws voor de discussie rond de “problematiek” van de zzp’er.
Immers: op een krappe arbeidsmarkt heeft de werknemer het voor het zeggen. “Wilt u mij geen arbeidscontract geven? Dan ga ik wel ergens anders heen.” Dat betekent dat we binnenkort helemaal vanzelf verlost zullen zijn van de zzp’er tegen wil en dank. De eerst ontslagen en toen weer onder slechte voorwaarden teruggehuurde pechvogel die de politiek zo graag wil beschermen met wetten en collectieve regelingen, krijgt gewoon weer een contract.
Uitgangspunt: zzp-schap is een bewuste keuze
En als we er dus van uit kunnen gaan dat het zzp-schap een bewuste keuze is, dan kunnen we, in ieder geval voorlopig, prima terugkeren naar de logica van de VAR. Die vrijwaart de opdrachtgever voor onaangename verrassingen en legt de verantwoordelijkheid om zich aan de wet te houden bij de zzp’er.
Met een paar heldere en handhaafbare criteria voor werknemerschap versus ondernemerschap heeft de belastingdienst dan voldoende instrumenten om die andere categorie schijnzelfstandigen aan te pakken: die mythische figuur die eigenlijk een arbeidscontract zou kunnen krijgen, maar daar vrijwillig van afziet om te profiteren van de zelfstandigenaftrek. Die dus ziektewet, werkloosheidsverzekering, arbeidsongeschiktheidsverzekering en nog wat klein bier zoals pensioen en vakantie inlevert in ruil voor pakweg € 3000 netto per jaar. Wij kennen ze niet, deze mensen, maar er schijnen er tienduizenden van te zijn en de belastingdienst zal ze ongetwijfeld weten te vinden.
Vrijheid en voldoende bescherming voor Zelfstandig Werkende Mens
Ondertussen kunnen we dan de tijd nemen om na te denken over een goede sociale zekerheid voor de echte zelfstandige. De ondernemende professional die helemaal niet in loondienst wil en, belangrijker, dat ook niet kan, omdat hij losse klussen voor meerdere opdrachtgevers uitvoert. Die zijn specifieke expertise en vaardigheid aanbiedt op projectbasis en die er niets voor voelt om zijn beloning te laten afromen door een payroller of een andere koppelbaas, alleen maar omdat Den Haag vindt dat iemand óf werknemer, óf werkgever moet zijn.
Mensen die veel waarde hechten aan hun autonomie of zelfs hun soevereiniteit – die niet alleen een juridische of zakelijke constructie nodig hebben om hun leven in te richten zoals ze dit zelf willen, maar ook een morele.
Deze Zelfstandig Werkende Mens hebben we heel hard nodig in de kennis- en netwerkeconomie van nu en morgen. De vraag is dus niet hoe we hem en haar terugkrijgen in het bestaande sociale en fiscale stelsel, maar wat hij en zij nodig hebben om in vrijheid en met voldoende bescherming te kunnen ondernemen. Dankzij de conjunctuur hebben we nu even de tijd om daar goed over na te denken. Laten we dat dan ook doen.
Annedien Hoen en Ronald Mulder
