DENK zegt pal te staan voor de ondernemers in het MKB , en wil ‘werk maken van minder bureaucratie, betere kredietverlening en minder lasten voor MKB’ers.’ Daarnaast heeft de partij zich gemaakt voor verlenging van de ‘zachte landing’ bij de handhaving op schijnzelfstandigen. ZZPkiest sprak Doğukan Ergin, over de huidige stand van zaken op de zzp-markt en de standpunten van DENK.
In het verkiezingsprogramma van DENK staat dat jullie een ‘werkbare definitie en wettelijke verankering van zelfstandigheid’ willen creëren. Dat is behoorlijk abstract. Zou je dat iets verder kunnen toelichten?
Ooit was er de VAR. Die was redelijk simpel. Daarna kwam de DBA, maar daarbij werd al vrij snel duidelijk dat dat gewoon niet werkbaar was. De wet was eigenlijk niet uitvoerbaar. Ik denk niet dat de DBA echt past bij onze economie en arbeidsmarkt. Daarom is natuurlijk ook het handhavingsmoratorium in het leven geroepen. En nu komt er de wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR) – of in ieder geval: die ligt op tafel – maar het voorstel blijft maar worden uitgesteld.
In Nederland is er qua wetgeving bizar weinig vastgelegd voor zelfstandigen; ze worden niet eens wettelijk erkend. Dat wil DENK veranderen.
De Wet VBAR moet gaan regelen wanneer een zzp’er nu wel of niet ingehuurd mag worden. Hoe kijkt DENK naar dat wetsvoorstel?
Ik ben niet tegen het idee van een tariefgrens. Maar ik ben wel tegen de holistische benadering die nu continu bij de rechter ligt. Daarnaast word ik ook niet heel warm van de inkadering in het eerste deel van de wet, het VBA-gedeelte. Dat maakt het te ingewikkeld. Het is weer een open norm, waarbij de rechter achteraf kan vaststellen dat iemand de ene dag wel werknemer is en de andere dag zelfstandig. Wat dat betreft zie ik veel meer in het Belgische model. Maar wat betreft het R-gedeelte — de tariefgrens — dat gedeelte vind ik wel handig.
De Zelfstandigenwet, het voorstel van de VVD, lijkt op dat Belgische model. Zijn jullie daar dan wel enthousiast over?
Ik vind het een mooie stap. Maar ik weet niet of het in de huidige vorm haalbaar is, en of het recht doet aan de zorgen die er zijn rondom zelfstandigheid. We moeten mensen wel waarschuwen voordat ze een bepaalde keuze in hun leven maken. Als zzp’er moet je meer nadenken over je financiële toekomst dan als werknemer. Die houding zie ik niet bij iedereen, en dat zou ik wel graag terug willen zien in de Zelfstandigenwet. Maar als ik gewoon op het eerste oog kijk, dan zou het zomaar een wet kunnen zijn waar ik voor kan stemmen.
Wat dat betreft zitten jullie constructief in de wedstrijd ten aanzien van dat wetsvoorstel?
Het enige wat ik mij afvraag, is: wat betekent het voor de positie van de werknemer als je de wet in de huidige vorm doorvoert? Ik ben op zoek naar een balans waarbij we zelfstandigheid niet langer gedogen, maar echt een plek geven in de wetgeving — en tegelijkertijd niet tornen aan de positie van werknemers. Daar wil ik wel voor waken.
Is de tariefgrens, het R-gedeelte van de VBAR, voor jullie voldoende als aanpak van schijnzelfstandigheid, of is er nog iets anders nodig?
Er zijn natuurlijk meerdere vormen van schijnconstructies. Zo zijn er mensen die zelfstandige zijn, maar een taalbarrière hebben. Zij komen in een situatie terecht waarin ze op papier zelfstandigen zijn, maar zelf totaal niet weten wat hun rechtspositie in Nederland is. In zulke gevallen ben ik echt voorstander van een keiharde aanpak.
Dat speelt vooral bij arbeidsmigranten, of bij mensen die al langer in Nederland wonen maar door hun taalachterstand door werkgevers in zo’n kwetsbare positie worden gebracht. Wat mij betreft moet de aanpak van schijnzelfstandigheid zich dáár vooral op richten. En dat kan inderdaad met een tariefgrens.
Kort voor het verkiezingsreces diende u een motie in om de zachte landing rond de huidige handhaving op schijnzelfstandigheid te verlengen. Die kreeg steun van een meerderheid in de Tweede Kamer, maar het demissionaire kabinet zegt: ‘Gaan we niet uitvoeren.’ Wat is uw afdronk daarvan?
Ik vind het echt schandalig dat het demissionaire kabinet een ruim aangenomen motie zo behandelt. De Kamer ontving binnen twee dagen al een brief waarin stond dat de motie niet zou worden uitgevoerd. En de onderbouwing vind ik nog flauwer. Ze zeggen dat ze honderden miljoenen euro’s mislopen uit het Europese HVP-fonds. Terwijl destijds juist de zelfstandige door de toenmalige regering als onderhandelingspunt is ingebracht bij de Europese Commissie — in ruil voor 600 miljoen euro.
Bizar dat dit de afweging van het kabinet is. Niet de onduidelijkheid die bij zoveel mensen leeft, of de schade die dit onze economie toebrengt, maar geld. Overal waar ik kom, zijn bedrijven of organisaties op zoek naar medewerkers. De zorgsector staat op omvallen. In het onderwijs hebben we tekorten; studieweken worden ingekort.
Als je dan een paar honderd miljoen euro, die je niet meer krijgt vanuit Europa, als argument gebruikt — terwijl je daar prima over kunt onderhandelen — en er daarnaast nog tal van andere doelen uit dat HVP niet worden behaald, dan vind ik dat wel heel flauw. Het is dat de Kamer nu met reces is, maar dit gaan we zeer snel weer oppakken.
Waarom is die zachte landing zo belangrijk voor DENK?
Toen werd aangekondigd dat het handhavingsmoratorium zou worden opgeheven, ontstond er enorme onrust. Er kwam een explosie aan berichten. Wij hebben in de Kamer toen snel gezegd: ‘We moeten iets verzinnen dat voor relatieve rust zorgt.’ De zachte landing was dat verzinsel. Het was geen oplossing, maar een noodmaatregel. Zolang er geen duidelijkheid was over de VBAR of een andere wet, bood die zachte landing in ieder geval rust.
We zijn nu een jaar verder, en de onduidelijkheid blijft. Dan zou het, wat mij betreft, ook netjes zijn als de politiek tegen de samenleving zegt: ‘We zijn er nog niet uit, maar in de tussentijd willen we het niet moeilijker maken. We lopen niet op zaken vooruit; we geven jullie rust.’ Dat was het idee achter de zachte landing — maar dat wordt dus niet uitgevoerd.
Over de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (AOV) schrijft DENK dat het een ‘betaalbare en collectief georganiseerde AOV’ wil, waar het wil ‘kijken naar opt-out mogelijkheden’ en een ‘eerlijke bijdrage van werkgevers’ verlangt. Kunt u dat wat verder toelichten?
Een AOV moet allereerst voor zelfstandigen betaalbaar blijven. Soms krijg ik offertes toegestuurd van zelfstandigen die bij de FNV iets hebben lopen. Dat is vaak een betaalbare vorm van arbeidsongeschiktheidsverzekering. Maar ik kom ook voorbeelden tegen waarbij je echt onevenredig veel betaalt voor een AOV. Wij vinden dat de AOV betaalbaar moet blijven, en dat ook de opdrachtgever daaraan moet meebetalen.
Momenteel is het kabinet bezig met de BAZ, de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen. Steunt DENK die wet?
Het past binnen het uitgangspunt dat zelfstandigen zelf een afweging willen maken rondom hun AOV. Als iemand dat weloverwogen doet en iets anders wil dan de collectieve verzekering, dan moeten we daar serieus naar kijken. Over de BAZ in de huidige vorm kan ik nu nog niet oordelen. Daarvoor wil ik eerst het advies van de Raad van State over de uitvoerbaarheid afwachten. Dus ik spreek niet bij voorbaat mijn steun uit, maar ik kan tegelijkertijd ook nog niet zeggen: ‘Hier voel ik niks voor.’
Hoe staat DENK tegenover een verplicht pensioen voor zzp’ers? Daarover konden we niets terugvinden in het verkiezingsprogramma.
Als je tegen zzp’ers zegt: ‘Neem maar een vast pensioen’, zeg je eigenlijk: ‘Word maar weer werknemer.’ Terwijl het idee achter zelfstandigheid juist is dat mensen zélf kunnen nadenken over hun pensioen. Als iemand zijn of haar pensioen uit een woning wil halen, of uit een tweede woning, dan moet dat gewoon kunnen. Niet iedereen hoeft verplicht maandelijks bij te dragen aan een pensioenfonds. Mensen moeten zelf kunnen beslissen hoe ze hun geld voor later willen inzetten.
Als er dan een vorm van pensioenregeling verplicht wordt, zou dat dan via een pensioenfonds moeten?
Daar ben ik in principe wel voorstander van, maar ik weet niet of je dat expliciet in de wet moet vastleggen. Dan moet je er namelijk weer allerlei vereisten aan verbinden, en dan krijg je opnieuw te veel inkadering. De vorm wil ik juist vrijlaten.
En ik noem maar wat geks, maar als mensen hun geld voor hun oude dag in zeldzame Pokémonkaarten willen steken, dan mag dat wat mij betreft. Het is een vreemd voorbeeld, en ik zou het zelf nooit doen, maar anderen doen het met oldtimers, oude munten of crypto. Die vorm van investeren en beleggen wil ik vrijlaten.
In het verkiezingsprogramma staat ook dat DENK pleit voor het verlagen van belastingen en lasten voor kleine ondernemers. Aan welke belastingen en vormen van lastenverlichting moet de ondernemer dan denken?
Eén van die maatregelen is het terugbrengen van de doorbetalingsplicht bij ziekte van twee naar één jaar — iets wat inmiddels ook door veel andere partijen wordt genoemd. Dat scheelt al enorm. Ik was laatst bij de kappersbranche, en wat zij daar aan regeldrukkosten hebben: als je aan alle regels zou willen voldoen, ben je gemiddeld €40.000 per jaar kwijt. En dat voor een kapper die alleen werkt en gewoon een eigen zaak heeft. Het zit dus echt in de hoeveelheid regelgeving.
Tot slot: over een paar dagen mogen we naar de stembus. Waarom zou een ondernemer of zzp’er op DENK moeten stemmen?
Omdat ik heel veel van mijn eigen persoonlijke strijd ook terugzie bij zelfstandigen. Ik heb jarenlang bij verschillende organisaties gewerkt en voelde me daar niet altijd even welkom. Dat hoor ik van veel zelfstandigen ook. Ze zeggen vaak: ‘Ik wil niet meer werken binnen die vaste patronen en structuren van een organisatie.’
Ik vind het mooi dat er, juist wanneer je vastloopt in een bepaalde organisatiecultuur, een andere optie bestaat. Bij mij ging het precies zo. Ik liep tegen een glazen plafond aan en zag dat ik, ondanks mijn inzet, niet verder kon. Dat heeft me veel gedaan. En ik hoor van veel zzp’ers dat zij datzelfde gevoel hebben gehad. Dan zeggen ze: ‘Weet je wat, prima, dan ga ik verder als zzp’er. Dan doe ik gewoon mijn ding en daarna ga ik naar huis.’ Dat brengt voor veel mensen een gevoel van rust en vrijheid met zich mee. Veel van de uitdagingen waar zzp’ers tegenaan lopen herken ik uit mijn eigen leven — en daarom knok ik zo voor hen.
- Alles over de standpunten van DENK lees je hier.
