Een eerlijke arbeidsmarkt, met oog voor kwetsbaren en een sociaal stelsel voor iedereen, gebaseerd op solidariteit. Dat zijn de uitgangspunten voor Mariëtte Patijn (GroenLinks-PvdA). Ook voor zzp’ers, zo blijkt uit het verkiezingsprogramma Een nieuwe start voor Nederland, “Laten we stoppen met pappen en nathouden, daar is niemand bij gebaat. Waar we naartoe moeten is meer duidelijkheid, evenwicht en zekerheid op de arbeidsmarkt.”
Het verkiezingsprogramma van de linkse combinatiepartij levert soms keuzes op die op het eerste oog niet heel populair zijn onder zzp’ers. Dus neemt Patijn, die het dossier – ook in eerdere functies bij onder meer de Arbeidsinspectie en FNV – al jaren volgt, de tijd om aan ZZPKiest uit te leggen waar haar partij voor staat. Dat levert een gesprek op over zzp-criteria, handhaving, een regeling bij arbeidsongeschiktheid en een zzp-pensioen dat opdrachtgevers deels betalen.
Geen zzp voor piek & ziek
Waar het huidige kabinet kiest voor wetgeving (de VBAR) die de huidige rechtspraak moet verduidelijken, en een aantal andere partijen met een alternatieve zelfstandigenwet komt, kiest GroenLinks-PvdA voor een andere lijn. Er moet ruimte zijn voor zzp’ers, zo staat in het verkiezingsprogramma, maar niet als het om regulier werk gaat. Ook niet in gevallen van ‘piek & ziek’. Oftewel het tijdelijk inhuren van een zzp’er voor een reguliere functie. Kan je dan nog wel zzp’ers inhuren om bijvoorbeeld een zwangere HR-manager tijdelijk te vervangen? Volgens Patijn zijn dat grijze gebieden waar je tegenaan blijft lopen bij de wet VBAR. “De Wet Aartsen (Zelfstandigenwet, red.) geeft die duidelijkheid overigens ook niet. In sommige gevallen zal dat nog wel kunnen, en in sommige gevallen niet.”
De oplossing voor het piek & ziek-vraagstuk zit wat GL-PvdA betreft in zogenoemde ‘invalpools’, waarmee bijvoorbeeld scholen af zijn van ‘dure detacheringsbureaus of zzp’ers’ in het geval van een lerarentekort. Patijn legt uit wat ze ermee bedoelt: “Schoolbesturen organiseren gezamenlijk het extra aannemen van leraren. Ze krijgen gewoon een normaal vast contract met loon volgens een CAO en komen op de loonlijst te staan. Mocht een school een docent nodig hebben, kan deze dus gewoon uit een pool worden gehaald. Op deze manier krijgen mensen vaste dienstverbanden en zekerheid. Er is geen marge voor het detacheringsbureau, het is BTW-vrij en zorgt dus voor een lagere rekening.” Dit kan ook in andere sectoren, geeft Patijn aan.
Handhavingsmoratorium
Inzetten van zzp’ers voor regulier werk is onder de huidige regels veelal ook al niet toegestaan, en dus vindt Patijn een extra jaar zachte landing overbodig. Die ‘zachte landing’ geldt voor het overgangsjaar 2025. Er worden dan bijvoorbeeld geen boetes uitgedeeld. “Er is een besluit genomen. Het is nu al een aantal jaren bekend dat er gehandhaafd gaat worden, dat is niet nieuw. Toen is er ook nog een zachte landing aan geplakt, dat vonden wij nog een goed idee. Maar nu is het echt tijd om zekerheid te gegeven. Niet alleen omdat er individuele zzp’ers bij gebaat zijn, maar omdat er ondernemers, organisaties en bedrijven zijn die op de arbeidsmarkt hebben gezegd: ‘wij gaan ermee aan de slag, wij gaan ons beleid aanpassen’. En als je nu weer zou zeggen ‘we gaan het uitstellen’, dan gaan bedrijven kapot.”
Ook voor een andere suggestie uit de Kamer, het opsplitsen van de Wet VBAR, voelt Patijn niets. Dan zou dat deel van die wet dat meer bescherming biedt voor zzp’ers met een laag tarief eerder worden ingevoerd. Hoewel ze voorstander van dat deel van de wet – ‘al vinden wij 36 euro als tarief wat laag’ – is enkel dit R-gedeelte dat slaat op het rechtsvermoeden – als wet indienen wat haar betreft onnodig. Liever ziet ze de wet in zijn geheel overeind blijven.
Arbeidsongeschiktheid
Dan het huidige kabinetsvoorstel voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Dat ligt lastig voor GL-PvdA. Patijn: “Wij zijn aan de ene kant heel pragmatisch; we willen gewoon dat er een wet komt. Dus zorg maar dat die er komt. Aan de andere kant: we willen dat de uitkering 100 procent van het wettelijk minimumloon wordt en niet 70 procent. En twee: laat hem na zes maanden ingaan (die termijn staat nu op twee jaar, red.). Ook al zijn er mensen die hun huis op willen eten, of hun spaargeld op willen eten, is het ook gewoon fijn als je snel een uitkering krijgt. En er zijn nu te veel mensen die niets geregeld hebben. En wat doe je dan in die twee jaar?’
Pensioenopbouw, deels betaald door opdrachtgevers
Patijn benadrukt dat veel zzp’ers momenteel geen dekkende pensioenvoorziening hebben, en spreekt over een illusie wanneer mensen hun huis als pensioen zien: ‘Je kan denken ‘ik heb een huis’, maar je moet altijd ergens wonen. En stel je zegt, ‘ik blijf in mijn eigen huis wonen maar ik neem er gewoon een hypotheek op’, dan heb je weer veel meer lasten. Dus de illusie dat je daarmee je pensioen kan gaan regelen is gewoon echt een probleem.’
De partij wil daarom een verplichte pensioenopbouw, waarin 10% van het inkomen (tot 90.000 euro) naar pensioen gaat. De voorkeur gaat uit naar een pensioenfonds, al is dat geen verplichting, zegt Patijn. Het is nog onduidelijk of deze premie moet worden doorberekend aan de opdrachtgever. Bij de arbeidsongeschiktheidsverzekering kan dit in elk geval wel. Patijn: “Dat is vergelijkbaar met de BTW, wat je ook doorrekent naar je opdrachtgever. Dat komt gewoon boven op je tarief. Dus waarom zou je dat niet ook kunnen doen met je arbeidsongeschiktheid?’ Het doorrekenen van pensioen zou wel op tafel komen, als het aan het GL-PvdA-Kamerlid ligt: ‘We moeten na gaan denken dat het normaal wordt dat je als opdrachtgever denkt: ‘oké, ik heb iemand ingehuurd, dan heeft die 30 euro per uur en daar kan die lekker van leven’, maar opdrachtgevers moeten zich realiseren dat je daarboven op het inkomen, er ook nog zaken zitten als de AOV- en pensioenpremie, die je, net als de BTW, bovenop het netto tarief horen.’ Een simpele rekensom dus, en een ander tarief: ‘Dat je een netto-tarief hebt, je inkomen, en daarbovenop zit je btw, AOV-premie en je pensioenpremie.’
Afbouw MKB winstvrijstelling
In de doorrekeningen van het CPB valt ook te lezen dat GroenLinks-PvdA de MKB-winstvrijstelling stapsgewijs afschaft, een belastingvrijstelling die zzp’ers ook krijgen. Volgens Patijn laat dit echter niet het complete plaatje zien. In ruil voor de MKB-winstvrijstelling krijgt iedereen maandelijks 200 euro belastingkorting, en zorgen regelingen zoals gratis kinderopvang en hogere kinderbijslag er allemaal voor dat de inkomens van heel veel zzp’ers aanzienlijk zullen verbeteren. “Dus ja, de MKB-vrijstelling verdwijnt, maar er staat wel veel tegenover.”
Tot slot…
Over de slotvraag waarom de zzp’er op GL-PvdA moet stemmen, hoeft Patijn niet lang na te denken. De partij heeft “besloten om nu door te zetten”. Ze erkent problemen, maar volgens haar is er nu duidelijkheid nodig: ‘Natuurlijk blijft er een groep onzeker hoe het precies gaat uitwerken, dat geldt ook voor de Wet Aartsen. Maar laten we stoppen met pappen en nathouden. Daar is niemand bij gebaat. Waar we naartoe moeten is meer duidelijkheid, evenwicht en zekerheid op de arbeidsmarkt. Daarvoor hebben wij een compleet plan.” En, benadrukt ze ook: “Stem niet alleen als zzp’er, maar ook als mens.”
- Lees meer over de standpunten van GL/PvdA op deze pagina
